Inhoud van deze pagina

1. Inleiding
2. Genealogie/oorkonden/numismatiek
3. Poppo in de jaarboeken van Fulda, 729
4. Poppo in de jaarboeken van Metz, 736
5. Friese nederlaag in de jaarboeken van Lorsch en Fulda, zonder Poppo, 740
6. Andere Poppo’s in de jaarboeken, 882-883
7. Poppo / Dudo in de Egmondse bronnen
8. Secundaire bronnen
   Noten

1. Inleiding

Poppo wordt soms vereenzelvigd met een mysterieuze Dudo/Bubo/Bubba etc. (1).

2. Genealogie/oorkonden/numismatiek

• Poppo én Duda :
  Geboren : onbekend;
  Overleden : onbekend;
  Zoon van : onbekend;
  Trouwt : onbekend;
  Kinderen : onbekend.
• Genoemd in oorkonden : onbekend;
  Gegeven oorkonden : onbekend.
• Muntslag : onbekend.

3. Poppo in de jaarboeken van Fulda, 729

• Annales Fuldenses : 729. Poppo, hertog van de Fresonen :
  « DCCXXVIIII. Karlus navali evectione regnum Fresonem ingreditur interfectis que quam plurimus Popponem ducem eorum inter emit subversisque lucis et fanis victor cum praeda magna revertitur. » (2)
  Bron : Annalen van Lorsch, op 734 (aldaar niet aangetroffen).
• Einhardi Fuldensis Annales, 729, idem :
  « 729. Karolus navali evectione regnum Fresonum ingreditur, interfectisque quampluribus, Popponen ducem eorum interemit, subversisque lucis et fanis, victor cum praeda magna revertitur. » (3).

3. Poppo in de jaarboeken van Metz, 736

• Annales Mettenses, 736, hertog Popo :
  « Anno ab incarnatione Domini 736. perfida gens Frisionum fidem, quan dudum Karolo promiserat, fraudare conatur. Contra quos Karolus navali evectione praeparat exercitum. Altumque mare ingressus, navium copia adunata, ad Wistriamchi et Wastrachia insulas pervenit. Super Bordinem vero fluvium castra ponens, Poponem gentilem, ducem illorum, interfecit, exercitumque prostravit, fana eorum destruxit, et cum innumerabilibus spoliis, Christo auspice, ad propria est reversus. Eodem quoque anno Karolus princeps Burgundiam adiit, Lugdunumque, Falliae urbem munitissiam, suae ditione subergit, et usque Massiliensem urbem et Arelatem civitatem penetravit, suisque ducibus omnia in potestate tradens, ad sedem principatus sui feliciter remeavit; collectoque exercitu, Saxoniam bello contrivit sibique tributarios fecit. » (4).
  Vertaling van het eerste deel :
  « In 736 probeerde het verraderlijke volk der Frisiones de trouw, die het eerder aan Karolus [Karel Martel] beloofd had, te schenden. Karolus verzamelde een leger om per schip tegen hen op te trekken. Toen hij een grote vloot bijeen had voer hij bij hoog water uit, en bereikte de eilanden Wistriamchi en Wastrachia. Helemaal aan de andere kant van de rivier de Bordine sloeg hij zijn kamp op, doodde hun aanvoerder de heidense Poppo en vernietigde zijn leger, verwoestte hun heiligdommen en keerde onder Christus’ bescherming met een enorme buit terug naar huis. » (5)

3. Friese nederlaag in de jaarboeken van Lorsch en Fulda, 740, zonder Poppo

• Annales Laurissenses minores, 740 :
  « [740] 26. Karlus Gothos superatos, Saxones et Fresones subactos, Sarracenos expulsos, Provinciales receptos, regnum Francorum feliciter possidens moritur in villa publica Werinbria. » (6).
• Annales Fuldenses, 740 :
  « DCCXL. Pax et quies regno Francorum per Carlum redditur ad tempus, Gothis superatis, Saxonibus et Fresonibus subactis, expulsis Sarracenis, Provincialibus receptis. » (7)
  Bron : Alpertus Mettensis.
• Einhardi Fuldensis Annales, 740 :
  « 740. Pax et quies regno Francorum per Karolum redditur ad tempus, Gothis superatis, Saxonibus et Fresonibus subactis, expulsis Sarracenis, Provincialibus receptis. » (8).

4. Andere Poppo’s in de jaarboeken, 882-883

• De gebroeders Boppo et Egino, graven van Doornik :
  « [883] Imperator Italiam petens, apud urbem Veronam cum suis fidelibus de statu regni sui consiliatus est. Boppo et Egino, comites et duces Thuringorum, inter se conflugentes, non paucas hominum strages dabant; in quo conflictu Boppo superatus, vix cum paucis viris effugit, caeteris omnibus occusis. Gotafrid Nordmannus, qui superiore anno fuerat baptizatus, cum Hugone, Hlutharii filio, foedus iniit, eiusque sororem duxit in coniugium. » (9).
• De gebroeders Poppo en Eginen, graven :
  « [882] Ita compositis rebus, regrediens etiam rex, in Confluente castello cuncto exercitui amabilem licentiam redeunti concessit. Civile bellum inter Saxones et Thuringos exoritur, machinantibus Poppone fratre Heinrici, et Eginone comitibus; magna post clade Poppo cum Thuringis inferior extitit. » (10).
• Idem :
  « [883] Etiam per totam Italiam humanum genus ita invalescente morbo affligebatur, ut in curtem et inter miliciam vel ipsum regem haec miseria perveniret. Iterum inter Popponem et Eginonem discordia cum credeli bello concrepat; quorum Poppo, prout antea solebat, inferior extitit. Heinricus, frater Popponis scilicet, cum Nortmannorum manum validam primum [Prumiam] venire cognoscit, ut dicunt, usque eos, nullo evadente, cum suis ad internecionem delevit, et ille vulneratus evasit. » (11).
• Poppo, aartsbisschop van Keulen :
  « 965. Bruno archiepiscopus obiit, cui successit Poppo. »
  « 967. Obiit Poppo archiepiscopus, cui successit Gero. » (12).

5. Poppo / Duda etc. in de Egmondse bronnen

• Annales Egmondenses :
  Ontbreekt.
• Chronicon Egmundenses
  Ontbreekt.

6. Secundaire bronnen

• Biographisch woordenboek :
  Niets.
• Genealogie van de graven van Holland, 1954 :
  Niets.
• Encyclopedie van Friesland, 1958 :
  « Bubo (Bobba, Poppo), Aanvoerder (hertog) der Friezen in 734. Werd door Karel Martel, die met een vloot door de Drususgracht en het Vlie naar de Middelzee was gekomen, verslagen » (13).
  « Poppo, z Bubo. » (14).
• Middeleeuwse geschiedenis der Nederlanden, 1965 :
  Niets.
• Kalendarium geschiedenis van de lage landen, 1971 :
  Niets.
• Geschiedenis van de Middeleeuwen, 1978 :
  « Hiervoor werd er al op gewezen dat de eerste Karolinger die voor ons een duidelijke gestalte heeft, Pippijn II van Herstal, al meteen de expansie in noordelijke richting ter hand had genomen en met het oog daarop nauw samenwerkte met de evangelieprediker Willibrord om de gedeeltelijk onderworpen Friezen te bekeren. Zijn zoon Karel Martel zette die politiek voort en drong daarbij verder door in het Friese gebied; we horen tenminste dat hij in 734 een ‘hertog’ Dudo versloeg aan de Boorne in het Waddengebied. » (15).
• De Franken in Nederland, 1979 :
  Niets (16).
• Nijhoffs Geschiedenislexicon, 1981 :
  « Poppo of Bubo, hertog van Friesland, ca. 700. Werd 734 door Karel Martel in de slag aan de Boorne verslagen en gedood. » (17).
• Opgravingen in Egmond, 1984 :
  Niets.
• Frieslands oudheid, 2000 :
  « Zoals wij in ander verband nog zullen vernemen, rustte Karel eerst in het jaar 734 – toen Willibrord zeker niet meer tot inspannende reizen in staat was – een vloot uit waarmede hij op de Boorne, op de scheiding van Westergo en Oostergo, afrekende met de Friese dux Bubo of Poppo. De Frankische geschiedschrijving laat het evenwel voorkomen of het hier het dempen van een opstand tegen het Frankische gezag gold en geenszins de verovering van een tot dusverre ongemoeid gelaten gedeelte der Friese kuststreken. » (18).
• Frieslands oudheid, 2000 :
  « Karel had door zijn overwinning op Bubo iedere droom van een herboren Fries koninkrijk vernietigd. Er zijn wel beweringen geuit dat Bubo, alias Poppo, een zoon van koning Radbod zou zijn geweest, maar daartoe geeft de naam van de fraodolentus dux toch te weinig aanknopingspunten te meer omdat het kennelijk een afkorting is, vermoedelijk van Folkhard. Zo werd bijvoorbeeld ook bisschop Folkhard van Utrecht (976-990), van afkomst de zoon van de Saksische paltsgraaf Athelbero, wel Poppo genoemd [in noot : Pijnacker Hordijk, Lijsten van Utrechtse prelaten 1911) 21-22] Jaekel, de grote voorvechter van de koningstheorie, hield Bubo tevens voor de vader van Abba, die wij nog als graaf te Dokkum zullen zien optreden. [in noot : Jaekel, Die Grafen von Mittelfriesland 1895 99-103] » (19).

Vervolg :

1. De namen Bobon of Popon schijnen voor te komen in de voortzetting van de Kroniek van Fredegar als alternatieve namen voor Rabodus; zie : Fredegarii et aliorvm chronica (MGH SS rer. Merov., 2); Engelse vertaling van boek IV (obscure bron). Voor Dudo/Bubo/Bubba is geen oude bron gevonden.

2. Annales Fuldenses, t.a.p., p. 3.

3. Einhardi Fuldensis Annales, in : MGH, Scriptores, in Folio, SS, 1, p. 344.

4. MGH, Scriptores, in Folio, SS, 1. p. 325-326.

5. Annales Mettenses, MGH, Scriptores, in Folio, SS, 1, p. 325-326, vertaling ontleend aan : Homepage van dr. W. van Bruijnesteijn van Coppenraet.

6. Annales Laurissenses minores, in : MGH, Scriptores, in Folio, SS, 1, p. 115.

7. Annales Fuldenses, t.a.p., p. 4. Alpertus Mettensis.

8. Einhardi Fuldensis Annales, in : MGH, Scriptores, in Folio, SS, 1, p. 344.

9. Annales Fuldensium Pars IV, in : MGH, Scriptores, in Folio, SS, 1, p. 398.

10. Annales Fuldensium Pars V, in : MGH, Scriptores, in Folio, SS, 1, p. 397.

11. Annales Fuldensium Pars V, in : MGH, Scriptores, in Folio, SS, 1, p. 398-399.

12. Annales Colonienses, in : MGH, Scriptores, in Folio, SS, 1, p. 98.

13. Encyclopedie van Friesland / Hoofdredactie prof. dr. J.H. Brouwer. – Amsterdam, Brussel : Elsevier, 1958. – p. 218.

14. Ibidem, p. 531.

15. Geschiedenis van de Middeleeuwen, t.a.p., p. 77, idem tiende druk, p. 111.

16. De Franken in Nederland, t.a.p., p. 86; ontbreekt ook in eerste druk.

17. Nijhoffs geschiedenislexicon, t.a.p., p. 465. De namen Bubo de Fresia, Ratolt de Fresia Gerwic de Fresia, Igolt de Fresia, Sigibirn de Fresia en Burgolf de Fresia komen voor in de Codex Eberhardi van Fulda, zodat daarmee geen graven kunnen zijn bedoeld; aldaar is wel sprake van een graaf Reginbertus met bezittingen in Frisia.

18. Frieslands oudheid, t.a.p., p. 92, een bron wordt niet gegeven.

19. Frieslands oudheid, t.a.p., p. 230, bron : de onvermijdelijke H. Jaekel, Die grafen von Mittelfriesland aus dem Geschlecht Konig Radbods, Gotha, 1895.